Η «ακτινογραφία» της τεράστιας βιομηχανίας που δημιουργεί σήμερα το 5,8% του παγκόσμιου ΑΕΠ ($6,5 τρισ.) – Από την πρώτη κλήση στην 6η Λεωφόρο της Νέας Υόρκης τον Απρίλιο του 1973 έως σήμερα που τα κινητά είναι περισσότερα από τον πληθυσμό του πλανήτη
Γιατί πλέον η εποχή του σταθερού τηλεφώνου ως μοναδικού μέσου επικοινωνίας μοιάζει τόσο μακρινή ώστε κοντεύει να σβηστεί ακόμη και από τη μνήμη όσων την έζησαν.
Τότε, λίγες δεκαετίες πίσω, που ακόμη και για να αποκτήσεις σταθερό τηλέφωνο από τον κρατικό ΟΤΕ έπρεπε να περιμένεις έως και κάποια χρόνια…
Σήμερα κάθε ένας στην Ελλάδα κυκλοφορεί με ένα κινητό τηλέφωνο, συνήθως smartphone, στο χέρι. Μια συσκευή που δεν έχει καταστεί απλώς εργαλείο για τη διευκόλυνση της επικοινωνίας, της καθημερινότητας και της διεκπεραίωσης επαγγελματικών υποχρεώσεων, αλλά θεωρείται «συνέχεια» του εαυτού μας. Αρκεί να αναλογιστεί κανείς πόσες φορές κοιτάει και πόσες ώρες την ημέρα ασχολείται με το κινητό του τηλέφωνο.
Αρκεί, ακόμη, να παρατηρήσει τους νέους ή και τους μεγαλύτερους όταν βρίσκονται σε παρέα σε κάποια καφετέρια, όπου αντί να συνομιλούν μεταξύ τους είναι απόλυτα απορροφημένοι από τη… μαγική εικόνα της οθόνης του τηλεφώνου. Αρκεί να σκεφτούμε πώς αντιδρούμε όταν συνειδητοποιούμε ότι ξεχάσαμε ή -το… χειρότερο- ότι χάσαμε το κινητό μας τηλέφωνο.
Kατακλυσμιαίες αλλαγές
Στην εξέλιξη της ανθρωπότητας διαχρονικά κάθε καινοτομία ή νέα τεχνολογία έφερνε ανατροπές προς διευκόλυνση της καθημερινότητας των ανθρώπων, φαινόμενο συχνό στη διάρκεια των δύο τελευταίων αιώνων.
Ωστόσο, η «εισβολή» της κινητής τηλεφωνίας και του Διαδικτύου αποδείχθηκαν από τις πλέον επιδραστικές, δημιουργώντας έναν εντελώς καινούριο κόσμο, με κατακλυσμιαίες αλλαγές σε πολλούς τομείς της κοινωνικής και προσωπικής ζωής.
Έτσι, και μόνο η σκέψη ότι σε μια στιγμή θα μπορούσαν όλα αυτά να πάψουν να λειτουργούν μοιάζει με εφιαλτικό σενάριο που θα μας γύρναγε… αιώνες πίσω. Κάτι λογικό, δεδομένου ότι σχεδόν τα πάντα σήμερα συνδέονται με το Διαδίκτυο και την κινητή τηλεφωνία και μάλιστα σε σημείο υπερβολής, όταν, για παράδειγμα, για τις κρατικές δομές της χώρας μας που μετά από δεκαετίες αναχρονισμού και γραφειοκρατίας έχουν μπει στον δρόμο της ψηφιοποίησης, για να είναι «ορατός» κάποιος ως πολίτης θα πρέπει να διαθέτει αριθμό κινητού τηλεφώνου.
Και αν στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης και του IoT όλα αυτά φαίνονται φυσιολογικά, δεν σημαίνει ότι είναι και συμβατά με τη σκληρή, πολλές φορές, πραγματικότητα των καθημερινών ανθρώπων. Σε κάθε περίπτωση, όμως, ένας κόσμος χωρίς Internet και κινητή τηλεφωνία φαντάζει πλέον δυστοπικός, αφού με τον τρόπο που ζούμε και δουλεύουμε έχουμε κάνει το κινητό «συστατικό στοιχείο» της υπάρξής μας.
Εκτός από αυτές τις λίγο… φιλοσοφικές αναζητήσεις, μιλάμε για μια τεράστια βιομηχανία που αντιπροσωπεύει εντυπωσιακά νούμερα στους δείκτες της παγκόσμιας οικονομίας.
1973, το «τούβλο»
Ολα ξεκίνησαν πριν από μισό αιώνα – και για την ακρίβεια πριν από 52 χρόνια, το 1973. Στις 3 Απριλίου εκείνου του έτους ο Μάρτιν Κούπερ, ένας μηχανικός της Motorola, καθώς περπατούσε στην 6η Λεωφόρο της Νέας Υόρκης έκανε την πρώτη κλήση, μέσω ασύρματης πρόσβασης στο τηλεφωνικό δίκτυο, από το πρώτο κινητό τηλέφωνο που είχε δημιουργήσει ο ίδιος και η ομάδα του. Αυτός που κάλεσε δεν ήταν άλλος από τον ανταγωνιστή του, τον Τζόελ Ενγκελ, του Bell Laboratories της AT&T, για να τον ενημερώσει ότι του τηλεφωνεί ενώ βρίσκεται στον δρόμο…
Αυτή η πρώτη συσκευή δεν είχε φυσικά την παραμικρή σχέση με τα σημερινά smartphones, καθώς ήταν ογκώδης και βαριά. Από τη συγκεκριμένη ανεπίσημη πρεμιέρα μέχρι να βγει στην αγορά το πρώτο κινητό τηλέφωνο, που βέβαια απευθυνόταν σε πολύ λίγους, χρειάστηκαν 10 χρόνια.
Ετσι, το 1983 και πάλι η Motorola λάνσαρε μια συσκευή λεπτότερη και πιο ελαφριά, το DynaTAC 8000X, που ωστόσο ζύγιζε 1,13 κιλά, είχε μήκος 23 εκατοστά χωρίς την κεραία και κόστιζε περί τις 4.000 δολάρια, ενώ απέκτησε δικαίως το παρατσούκλι «τούβλο», το οποίο, όπως θυμούνται οι παλαιότεροι, συνόδευε και τα πρώτα κινητά του εμπορίου.
Οσο για την αυτονομία της, μπορούσες να μιλήσεις μόνο για 35 λεπτά και μετά έπρεπε να τη βάλεις στην πρίζα για 10 ώρες! Λίγα χρόνια μετά, το 1987, έβγαλε και η Nokia το αντίστοιχων προδιαγραφών Mobira Cityman 900.
1992, μαζική παραγωγή
Οπως είναι προφανές, τότε δεν έγινε το «μπαμ», που θα ερχόταν όμως αργότερα και όχι από τις ΗΠΑ, όταν το 1992 άρχισαν να κυκλοφορούν τα πρώτα κινητά μαζικής παραγωγής, με πρώτο των πρώτων το Nokia 1011, μια συσκευή που ζύγιζε κάτω από μισό κιλό, διέθετε ασπρόμαυρη φωτιζόμενη οθόνη, αυτονομία 1,5 ώρας και εξαιρετικά φιλικό μενού. Αυτό μαζί με κάποια μοντέλα άλλων εταιρειών, όπως το EH 237 της σουηδικής Ericsson που ζύγιζε 232 γραμμάρια ή το Motorola International 3200, έφεραν την κινητή τηλεφωνία πιο κοντά στο καταναλωτικό κοινό.
Ακολούθησαν αρκετές δημοφιλείς συσκευές όπως το Ericsson GF768, το 1997, με βάρος 135 γραμμάρια, το 1999 το Nokia 7110, ενώ το 2000, στην αυγή του Millennium, ήταν η εποχή του θρυλικού Nokia 3310, που αποδείχθηκε ένα από τα πιο εμπορικά μοντέλα εκτοξεύοντας τις πωλήσεις της φινλανδικής εταιρείας. Ηταν η πρώτη συσκευή με τη δυνατότητα αποστολής μηνυμάτων SMS.
2007, οθόνες αφής
Το 2007 άρχισαν να λανσάρονται τα κινητά χωρίς πληκτρολόγιο, με οθόνη αφής, όπως το LG Prada, που ήταν εξοπλισμένο με εσωτερική μνήμη 8MB και κάμερα 2MP, ανατρέποντας τα μέχρι τότε δεδομένα. Λίγους μήνες αργότερα κυκλοφόρησε από την Apple το πρώτο iPhone, το A1203, εγκαινιάζοντας ουσιαστικά την περίοδο των smartphones. Το 2018 λανσαρίστηκε το πρώτο αναδιπλούμενο smartphone με οθόνη αφής και έκτοτε η εξέλιξή τους είναι θεαματική καθιστώντας τους πρωταγωνιστές του κλάδου, όπως η Apple και η Samsung, πραγματικούς κολοσσούς, με κεφαλαιοποίηση 3 τρισ. και 260,5 δισ. δολάρια αντίστοιχα.
Το «ελληνικό» Blackberry
Μέρος όλης αυτής της ιστορίας αποτελεί και το εγχείρημα του Blackberry που παρήγαγε η Research In Motion, με ιδρυτή τον Ελληνοκαναδό επιχειρηματία Μάικλ Λαζαρίδη. Ηταν ένας προπομπός των smartphones ήδη από το 1999, που χρησιμοποιούσε δικό του λογισμικό και έφτασε το 2011 να διαθέτει 85 εκατομμύρια συνδρομητές.
Η επιμονή ωστόσο στο συμβατικό πληκτρολόγιο ακόμη και όταν η Apple «επέλαυνε» με τις οθόνες αφής, καθώς και η κυριαρχία των πλατφορμών Android και iOS οδήγησαν την εταιρεία σε θεαματική συρρίκνωση μετά το 2016 και στο άδοξο τέλος λίγα χρόνια αργότερα.
Δίκτυο μόνο στην Αττική
Ηταν 29 Ιουνίου 1993 όταν πραγματοποιήθηκε η πρώτη κλήση κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα από το δίκτυο της (τότε) Telestet, θυγατρικής της ιταλικής STET-Società Finanziaria Telefonica, για να ακολουθήσει η Panafon (νυν Vodafone) την 1η Ιουλίου 1993, ενώ ο ΟΤΕ (Cosmote) μπήκε στη νέα και πολλά υποσχόμενη αγορά τον Ιανουάριο του 1998.
Στη διάρκεια του 1993 τα κινητά τηλέφωνα λειτουργούσαν μόνο στην Αττική και τα νησιά του Σαρωνικού και το κόστος χρήσης ήταν δυσθεώρητο, με τις συσκευές να στοιχίζουν από 700 έως 1.400 ευρώ (από 300.000 δραχμές τότε και πάνω), το τέλος ενεργοποίησης 85 ευρώ και το μηνιαίο πάγιο 40 ευρώ. Ετσι, τις πρώτες μέρες που ξεκίνησε η κινητή τηλεφωνία στην Ελλάδα οι συνδρομητές δεν ξεπερνούσαν τους 1.000.
Η ανάπτυξη της αγοράς ήταν θεαματική και μέσα σε μια δεκαετία ήδη λειτουργούσαν στη χώρα μας περισσότερες από 10 εκατομμύρια συνδέσεις, ενώ το 2024 είχαν ξεπεράσει τα 12 εκατομμύρια, δηλαδή πολύ πάνω τόσο από τον γενικό όσο και από τον ενεργό πληθυσμό.
Περισσότερα από τους ανθρώπους
Αυτή η τεράστια βιομηχανία της κινητής τηλεφωνίας, σε συνδυασμό με την ανάπτυξη του Διαδικτύου, απλώθηκε γρήγορα σε όλο τον κόσμο. Ετσι σήμερα, όπως καταγράφεται στις τελευταίες εκθέσεις οργανισμών, όπως της GSMA και της ITU (International Telecommunication Union του ΟΗΕ), οι τεχνολογίες και οι υπηρεσίες κινητής τηλεφωνίας δημιουργούν περίπου το 5,8% του παγκόσμιου ΑΕΠ, με συμβολή που ανέρχεται σε 6,5 τρισ. δολάρια οικονομικής προστιθέμενης αξίας.
Μέχρι το 2030 ο αριθμός αυτός θα αυξηθεί σε σχεδόν 11 τρισ. δολάρια ή 8,4% του ΑΕΠ. Τα περισσότερα από αυτά βέβαια αφορούν χώρες που θα βελτιώσουν την παραγωγικότητά τους από την αξιοποίηση των υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας και τις ψηφιακές τεχνολογίες, συμπεριλαμβανομένων των 5G, IoT και AI.
Στην παρούσα φάση υπολογίζεται ότι χρησιμοποιούνται περίπου 10 δισεκατομμύρια συσκευές κινητής τηλεφωνίας σε όλο τον κόσμο, μέγεθος που υπερβαίνει κατά 2 δισεκατομμύρια τον παγκόσμιο πληθυσμό των 8 δισεκατομμυρίων ανθρώπων. Δηλαδή, τα κινητά είναι περισσότερα από τους ανθρώπους, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι κάθε άνθρωπος σε αυτόν τον πλανήτη διαθέτει κινητό. Γιατί και εδώ, όπως θα δούμε, ισχύει το «όπου φτωχός κι η μοίρα του»…
Οι εντυπωσιακοί αριθμοί πάντως δείχνουν την τεράστια διείσδυση της κινητής τηλεφωνίας, αν και πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι οι πραγματικοί χρήστες μιας συσκευής μπορεί να είναι περισσότεροι, όταν για παράδειγμα τα παιδιά χρησιμοποιούν τα τηλέφωνα των γονιών τους, το γεγονός ότι πολλά άτομα διαθέτουν περισσότερες συσκευές, καθώς και τα εκατομμύρια εταιρικά τηλέφωνα.
Παράλληλα, εκτιμάται ότι 5,5 δισεκατομμύρια άνθρωποι ήταν συνδεδεμένοι στο Διαδίκτυο το 2024, καταγράφοντας αύξηση κατά 227 εκατομμύρια σε σχέση με το 2023, σύμφωνα με την ITU, ενώ μέχρι το τέλος του 2024 το 58% του παγκόσμιου πληθυσμού χρησιμοποίησε το κινητό διαδίκτυο (mobile internet), που αντιστοιχεί σε 4,7 δισεκατομμύρια χρήστες, δηλαδή 2,2 δισεκατομμύρια περισσότερους από το 2015.
Ανισότητες και χάσματα
Παρότι όμως το 68% του παγκόσμιου πληθυσμού είναι πλέον συνδεδεμένο στο Διαδίκτυο με τάση βελτίωσης, τα ψηφιακά χάσματα σε χώρες χαμηλού εισοδήματος παραμένουν, με το 1/3 των ανθρώπων του πλανήτη (2,6 δισεκατομμύρια ή 32%) να βρίσκονται εκτός σύνδεσης.
Στις χώρες υψηλού εισοδήματος το 93% του πληθυσμού χρησιμοποιεί το Διαδίκτυο, σε αντίθεση με τις χώρες χαμηλού εισοδήματος, όπου μόνο το 27% είναι συνδεδεμένο.
Οι διαφορές και οι ανισότητες εντοπίζονται και όσον αφορά τα φύλα και τις περιοχές. Κατά την ITU, το 70% των ανδρών χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο παγκοσμίως έναντι του 65% των γυναικών, με το χάσμα να μεγαλώνει στις φτωχότερες χώρες. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και στην κινητή τηλεφωνία, με το 82% των ανδρών (ηλικίας 10 ετών και άνω) να κατέχουν συσκευή έναντι του 77% των γυναικών.
Ακόμη, στασιμότητα παρατηρείται όσον αφορά τη γεφύρωση του χάσματος μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών. Σε παγκόσμιο επίπεδο, εκτιμάται ότι το 83% των κατοίκων των αστικών κέντρων χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο σε σύγκριση με λιγότερο από το ήμισυ του πληθυσμού στις αγροτικές περιοχές (48%). Ετσι, από τα συνολικά 2,6 δισεκατομμύρια άτομα που βρίσκονταν εκτός σύνδεσης το 2024, τα 1,8 δισεκατομμύρια ζουν σε αγροτικές περιοχές.
Οπως είναι αναμενόμενο, οι νέοι είναι πιο… συνδεδεμένοι, φτάνοντας το 79% των ατόμων ηλικίας μεταξύ 15 και 24 ετών, μέγεθος κατά 13 ποσοστιαίες μονάδες περισσότερο από ό,τι στον υπόλοιπο πληθυσμό.
Το Διαδίκτυο
Την ίδια ώρα, η πρόσβαση στο Διαδίκτυο γίνεται φθηνότερη, αλλά όχι για όλους. Για παράδειγμα, το κόστος μιας σταθερής ευρυζωνικής συνδρομής στις χώρες χαμηλού εισοδήματος ισοδυναμεί με σχεδόν το 1/3 του μέσου μηνιαίου εισοδήματος.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, τέσσερα στα πέντε άτομα άνω των 10 ετών διαθέτουν κινητό τηλέφωνο. Ωστόσο, και εδώ υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των χωρών. Περισσότερο από το 95% των ατόμων άνω των 10 ετών διαθέτουν κινητό τηλέφωνο σε οικονομίες υψηλού εισοδήματος, σε σύγκριση με μόνο το 56% σε χώρες χαμηλού εισοδήματος.
Οσον αφορά την κάλυψη 5G, εκτιμάται ότι θα φτάσει στο 51% του παγκόσμιου πληθυσμού το 2025, με σημαντικές ανισότητες μεταξύ χωρών καθώς, ενώ καλύπτεται το 84% των ανθρώπων σε χώρες υψηλού εισοδήματος, το 5G επεκτείνεται μόνο στο 4% εκείνων σε χώρες χαμηλού εισοδήματος.
Ακόμη χειρότερα είναι τα πράγματα σε επίπεδο mobile internet, όπου οι τιμές πέφτουν, αλλά μόνο στον ανεπτυγμένο κόσμο, με το κόστος στην Αφρική να είναι 14 φορές υψηλότερο σε σχέση με την Ευρώπη…
Είναι λογικό επομένως και το εύρημα ότι η μέση μηνιαία ευρυζωνική κίνηση τηλεφωνίας ανά συνδρομή σε χώρες υψηλού εισοδήματος φτάνει τα 16,2 GB και είναι περίπου οκτώ φορές μεγαλύτερη σε σχέση με τα 2 GB στις χώρες χαμηλού εισοδήματος (2 GB). Με άλλα λόγια, ένας μέσος χρήστης σε μια ανεπτυγμένη χώρα δημιουργεί σε μόλις τέσσερις ημέρες περισσότερη επισκεψιμότητα από όση ο χρήστης σε φτωχή χώρα για έναν ολόκληρο μήνα.
Τα smartphones
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα οικονομικά δεδομένα. Με βάση τις εκθέσεις της GSMA, οι ετήσιες συνολικές επενδύσεις στις υποδομές συνδεσιμότητας του mobile internet κατά την τελευταία πενταετία ανέρχονται, κατά μέσο όρο, στα 244 δισ. δολάρια, συμπεριλαμβανομένων των δαπανών του τελικού χρήστη για τις συσκευές.
Από αυτά, το μεγαλύτερο τμήμα, που φτάνει τα 117 δισ. δολάρια, αφορά τις δαπάνες για τις συσκευές (smartphones) τελικών χρηστών, συμπεριλαμβανομένων των καταναλωτών, των επιχειρήσεων και των κρατικών δομών. Ακολουθούν οι φορείς εκμετάλλευσης δικτύων κινητής τηλεφωνίας με 87 δισ. λόγω των συνεχιζόμενων επενδύσεων στα δίκτυα επόμενης γενιάς και τις αναβαθμίσεις χωρητικότητας, ενώ τα υπόλοιπα προέρχονται από τους άλλους φορείς που παρέχουν υπηρεσίες μεταφοράς και διαμετακόμισης IP, υποδομές cloud κ.λπ.
Ποιοι έχουν smartphones
Η μερίδα του λέοντος όσον αφορά τις δαπάνες για συσκευές αντιπροσωπεύει τα smartphones, τα οποία πλέον κυριαρχούν στην αγορά εκτοπίζοντας τα παραδοσιακά κινητά. Με βάση τις εκτιμήσεις, σχεδόν τα 3/4 του πληθυσμού των 10 κορυφαίων ανεπτυγμένων χωρών διαθέτουν smartphone, ενώ σε παγκόσμιο επίπεδο σχεδόν το 90% των κινητών τηλεφώνων είναι smartphone, προσεγγίζοντας τις 7,5 δισ. μονάδες. Αυτό δεν σημαίνει ότι το 90% των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο διαθέτουν smartphone, καθώς πολλοί έχουν περισσότερα από ένα και ορισμένες επιχειρήσεις χιλιάδες κομμάτια.
Στην πραγματικότητα μόνο μία χώρα, η Γερμανία, έχει ποσοστό διείσδυσης smartphone πάνω από 80%. Ομως πλέον υπολογίζεται ότι το 72% των χρηστών του Διαδικτύου χρησιμοποιούν αποκλειστικά κινητές συσκευές για την πρόσβαση σε αυτό.
Ακόμη, οι χρήστες smartphone παγκοσμίως έχουν αυξηθεί από έτος σε έτος κατά τουλάχιστον 5% τα τελευταία πέντε χρόνια, ενώ υπάρχουν πάνω από 10,47 δισεκατομμύρια συνδέσεις IoT, με την Κίνα να έχει τους περισσότερους χρήστες smartphone στον κόσμο.
Είναι χαρακτηριστικό ότι μέσα σε λίγα χρόνια οι χρήστες smartphone παγκοσμίως έχουν αυξηθεί σημαντικά αν σκεφτεί κανείς ότι το 2016 ήταν περίπου 3,67 δισεκατομμύρια.
Παρά ταύτα, πολλοί δεν έχουν και δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση σε smartphone, καθώς περίπου 1,1 δισεκατομμύριο άνθρωποι (περίπου 1 στους 8) δεν έχουν καν πρόσβαση σε ηλεκτρική ενέργεια…
Φωτογραφίες: Shutterstock