Τι εξετάζει η Άγκυρα 38 χρόνια μετά την απαγόρευση ελλιμενισμού τους και ποιος είναι ο στόχος της – Ποιο μπορεί να είναι το αντάλλαγμα που θα δώσει η Λευκωσία εφόσον γίνει αποδεκτή η πρότασή της
Έτοιμη να κάνει μια εντυπωσιακή κίνηση προς τη Λευκωσία δείχνει η Άγκυρα, ελπίζοντας έτσι στην άρση των κυπριακών αλλά και των ευρωπαϊκών ενστάσεων ως προς τον ενταξιακό της διάλογο. Πληροφορίες των «ΝΕΩΝ» μιλούν για το άνοιγμα ενός τουρκικού λιμανιού για τα περίπου 1.100 πλοία υπό κυπριακή σημαία. Ανώτατη κυβερνητική πηγή στη Λευκωσία αποκαλύπτει τόσο το παρασκήνιο της υπόθεσης όσο και το αντάλλαγμα που προτίθεται να δώσει η Κύπρος.
Αν η Τουρκία όντως είναι διατεθειμένη να προχωρήσει και στην πράξη, η Λευκωσία είναι έτοιμη
Ο διάλογος Τουρκίας – Ευρωπαϊκής Ενωσης ετέθη πρακτικά σε μια νέα βάση από τις 17 Απριλίου 2024 όταν η Κύπρος πέτυχε για πρώτη φορά τη συμπερίληψη στα Συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ, μιας αναφοράς η οποία συνδέει ξεκάθαρα το Κυπριακό και την ανάγκη για επίδειξη εποικοδομητικής στάσης από πλευράς της Αγκυρας στο ζήτημα με την πρόοδο των ενταξιακών της Τουρκίας. Η αναφορά στα συμπεράσματα επαναβεβαιώθηκε μάλιστα τον περασμένο Δεκέμβριο και έχει δυσκολέψει τη θέση της Τουρκίας, σε μια περίοδο μάλιστα που οι γεωπολιτικές εξελίξεις στην περιοχή κάνουν την κυβέρνηση Ερντογάν να επιδιώκει εκ νέου και διακαώς μάλιστα την επαναθέρμανση του διαλόγου με την ΕΕ.
Σήμερα λοιπόν η Αγκυρα φαίνεται να εκφράζει πρόθεση να ανοίξει ένα από τα λιμάνια της για πλοία υπό κυπριακή σημαία. Να θυμίσουμε ότι το 1987 η Τουρκία απαγόρευσε τον ελλιμενισμό πλοίων υπό κυπριακή σημαία στα τουρκικά λιμάνια, όπως και την προσγείωση αεροσκαφών κυπριακών εταιρειών στα αεροδρόμια της χώρας, αλλά και την είσοδό τους στον τουρκικό εναέριο χώρο. Το ζήτημα των λιμανιών, ωστόσο, είναι εξαιρετικά σοβαρό αφού η Κύπρος διαθέτει τον ενδέκατο σε μέγεθος εμπορικό στόλο στον κόσμο (τον τρίτο μεγαλύτερο στην Ευρώπη), οι δε απώλειες του ναυτιλιακού κλάδου λόγω της τουρκικής απόφασης του ’87 είναι τεράστιες. Αυτό, αφορά και την ΕΕ.
«Δική μας πρόταση»
Ανώτατη κυβερνητική πηγή στη Λευκωσία, αν και ξεκαθάρισε ότι η Κύπρος δεν έχει λάβει «ακόμα» κάποια πληροφορία για το ζήτημα από την Αγκυρα, μέσω των Βρυξελλών ή της Αθήνας ή άλλως πώς, αποκάλυψε στα «ΝΕΑ» ότι η ιδέα αυτή αποτελεί πρόταση του ίδιου του προέδρου Νίκου Χριστοδουλίδη την οποία έθεσε προσωπικά στην τουρκική ηγεσία. Σε ερώτησή μας εάν συζητήθηκε κάποιο λιμάνι συγκεκριμένα, η πηγή απάντησε πως δεν υπήρξε τέτοια συζήτηση, αλλά πως είναι σαφές ότι μιλάμε για ένα εμπορικό λιμάνι, τέτοιο μάλιστα που να μπορεί να εξυπηρετεί αποτελεσματικά τον εμπορικό στόλο της Κύπρου.
Εκ των πραγμάτων, τέτοια θα μπορούσαν να είναι τα τρία μεγαλύτερα (με σειρά μεγέθους) λιμάνια, δηλαδή της Κωνσταντινούπολης, της Σμύρνης και της Μερσίνης ή ακόμα το λιμάνι της Κίου (Gemlik) στη Θάλασσα του Μαρμαρά κοντά στην Προύσα (Bursa). Το λιμάνι της Αλεξανδρέττας (Iskenderun), το τέταρτο μεγαλύτερο της Τουρκίας είναι μια ακόμα επιλογή.
Τι θα δώσει η Κύπρος
Ακόμα πιο αποκαλυπτική ήταν η πηγή όταν ρωτήσαμε ποιο είναι το αντάλλαγμα που θα μπορούσε να δώσει η Λευκωσία στην Αγκυρα προκειμένου να εξασφαλίσει κάτι τέτοιο. Η απάντηση που πήραμε είναι πως η Κύπρος θα μπορούσε να συναινέσει σε παραχωρήσεις σε ένα από τα φλέγοντα για την Τουρκία ζητήματα, αυτό των θεωρήσεων εισόδου για τους τούρκους υπηκόους στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Η πηγή διευκρίνισε, ωστόσο, ότι κάτι τέτοιο θα αφορά μόνο τους τούρκους επιχειρηματίες. Αυτό άλλωστε είναι και το σημείο αιχμής της τουρκικής προσπάθειας για τις βίζες. Τέλος, σε ερώτημα των «ΝΕΩΝ» εάν η ΕΕ γνωρίζει αυτή την πρόθεση της Λευκωσίας, η πηγή απάντησε πως η Κυπριακή Δημοκρατία δεν θα έκανε τίποτα εν αγνοία των Βρυξελλών και πως λόγω και της φύσης του θέματος, η Κύπρος θα μπορούσε να κάνει μόνο το κομμάτι που της αναλογεί και όχι βέβαια να αποφασίσει μόνη της για ένα απολύτως συλλογικό ζήτημα.
Μικρό καλάθι
Πάντως, από κυπριακής πλευράς καταγράφεται και μια επιφύλαξη για το εάν η Τουρκία όντως προτίθεται να προχωρήσει μέχρι τέλους στη βάση της πρότασης Χριστοδουλίδη. Αυτό που γίνεται κατανοητό είναι πως η Λευκωσία, έχοντας ζήσει πολλάκις ανάλογους τουρκικούς ελιγμούς, αλλά και με δεδομένο ότι ακόμα και σήμερα οι τουρκικές κινήσεις προς τη σωστή κατεύθυνση εναλλάσσονται με προκλήσεις, κρατάει μικρό καλάθι ως προς τις προσδοκίες της.
Η κυριότερη από τις ανησυχίες της είναι όλα αυτά να συνδέονται με άλλα ζητήματα στα οποία η Αγκυρα τηρεί άτεγκτη αλλά και προκλητική στάση, με προεξάρχον το θέμα της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου – Ελλάδας, ένα ζήτημα όπου η συμπεριφορά της τη φέρνει απέναντι και στην ίδια την Ευρωπαϊκή Ενωση δεδομένου ότι τo GSI, το πρότζεκτ της διασύνδεσης, χρηματοδοτείται από την EE και είναι σημαντικό για την ενεργειακή αυτονομία της Ενωσης.
Το βέβαιο είναι πως εάν η Τουρκία όντως είναι διατεθειμένη να προχωρήσει και στην πράξη, η Λευκωσία είναι έτοιμη. «Μακάρι», ήταν η λέξη την οποία η πηγή που προαναφέραμε χρησιμοποίησε – και – ως καταληκτικό σχόλιο στη συζήτησή μας.