Το παρασκήνιο της συνάντησης Παναγιωτόπουλου με Ακάρ – Οι κινήσεις Μητσοτάκη, οι συνομιλίες Σάλιβαν – Καλίν, ο ρόλος Στόλτενμπεργκ και Βερολίνου και η «επόμενη ημέρα» στα ελληνοτουρκικά.
Με την καταλυτική παρέμβαση της Ουάσιγκτον, μέσω συνομιλιών που είχαν στο πλαίσιο της συνάντησης του Βερολίνου την περασμένη Τετάρτη ο σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ Τζέικ Σάλιβαν και ο σύμβουλος του Τούρκου προέδρου Ιμπραήμ Καλίν, άνοιξε ο δρόμος για την προσπάθεια «αποφόρτισης» των ελληνοτουρκικών σχέσεων, που αποτυπώθηκε στο σύντομο τετ α τετ Παναγιωτόπουλου – Ακάρ στις Βρυξέλλες.
H κινητοποίηση των ΗΠΑ, αλλά και άλλων «παικτών», όπως ο γ.γ του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ και το Βερολίνο, δεν ήταν προϊόν «αυτόματου πιλότου». Υπήρξε αποτέλεσμα σειράς κινήσεων του πρωθυπουργού Κυρ. Μητσοτάκη στο προσκήνιο, αλλά και στο παρασκήνιο, που είχαν ως αποτέλεσμα να καταστούν σαφείς οι κίνδυνοι από την κλιμακούμενη επιθετική ρητορική της Αγκυρας, καθώς και η ανάγκη δημιουργίας ενός διαύλου επικοινωνίας μεταξύ των δύο πλευρών, ώστε να ελεγχθούν οι εντάσεις και να αποτραπεί το ενδεχόμενο ενός «επεισοδίου» στην περιοχή. Στην ίδια κατεύθυνση συνέβαλε και το ότι ο πρωθυπουργός απέφυγε επιμελώς η Αθήνα να εμπλακεί σε ένα πινγκ πονγκ ακραίας ρητορικής με την άλλη πλευρά.
Ταυτόσημες διαρροές
Υπό το ανωτέρω πρίσμα, από τη στιγμή που κάτω από το βάρος των παραινέσεων των ΗΠΑ η Αγκυρα εμφανίστηκε διατεθειμένη για την πραγματοποίηση της συνάντησης Ακάρ – Παναγιωτόπουλου, ο κ. Μητσοτάκης άναψε άμεσα το «πράσινο φως» για τη θετική ανταπόκριση από πλευράς του ελληνικού υπουργείου Αμυνας. Εξάλλου είναι σαφές πως για την Αθήνα παραμένει κρίσιμο οι δίαυλοι επικοινωνίας μεταξύ των δύο χωρών να παραμείνουν ανοικτοί, θέση που αποτυπώνεται και στις σχεδόν ταυτόσημες διαρροές των επιτελείων των κ. Παναγιωτόπουλου και Ακάρ, που είναι σαφές πως σε σχέση με το ελληνικό υπουργείο Εθνικής Αμυνας έγιναν υπό την καθοδήγηση και σε απόλυτο συντονισμό με το Μέγαρο Μαξίμου.
Σύμφωνα με άλλες πηγές, πλην του καθοριστικού ρόλου των ΗΠΑ, στην προσπάθεια να βγουν οι ελληνοτουρκικές σχέσεις από τον «πάγο» συνέβαλε, όπως προαναφέρθηκε, εμμέσως και ο γ.γ. του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ. Οι θέσεις που έχει λάβει το τελευταίο διάστημα ο γ.γ. του ΝΑΤΟ για την κατάσταση στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο έχουν ευλόγως προκαλέσει τη δυσφορία του συνόλου του πολιτικού κόσμου. Ομως, η στάση «κατανόησης» που τηρεί έναντι των τουρκικών ενστάσεων στην ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ φαίνεται πως αύξησε την πρόσβαση που έχει στον Τούρκο πρόεδρο. Παράλληλα οι Αμερικανοί δεν είναι μόνοι σε αυτή τους την προσπάθεια να «ακυρώσουν» την όποια υλοποίηση των τουρκικών απειλών στο Αιγαίο, αλλά, σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές, κινούνται σε συνεννόηση και με τους Γερμανούς. Η τάση αυτή φάνηκε στην πενταμερή του Βερολίνου πριν από λίγες ημέρες, αλλά και στο παρασκήνιο σε διπλωματικό και πολιτικό επίπεδο στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ.
Βεβαίως, είναι προφανές πως στον απόηχο της συνάντησης Παναγιωτόπουλου – Ακάρ η Αθήνα κρατάει «μικρό καλάθι» για την επόμενη ημέρα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Οπως τονίζεται, βασικός στόχος είναι ένα «ήσυχο καλοκαίρι», χωρίς μεγάλης κλίμακας στρατιωτικές ασκήσεις, παράνομες NAVTEX και «εξόδους» ερευνητικών πλοίων στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο ή –με άλλα λόγια– να επανέλθουμε σε «ήρεμα νερά», όπως είπε ο πρωθυπουργός από τη Λευκωσία.
Τρία σημεία του τετ α τετ
Καλά πληροφορημένες πηγές τόνιζαν ότι το τετ α τετ Παναγιωτόπουλου – Ακάρ είχε τρία βασικά σημεία: πρώτον, να μειωθούν κατά το δυνατόν οι εμπρηστικοί τόνοι στη ρητορική. Δεύτερον, να σταματήσουν οι υπερπτήσεις. Και τρίτον να δουλέψει ο τουρισμός και για τις δύο πλευρές του Αιγαίου, που αυτό το καλοκαίρι τον έχουν ανάγκη για οικονομικούς λόγους.
Οι κινήσεις Μητσοτάκη, οι συνομιλίες Σάλιβαν – Καλίν, ο ρόλος Στόλτενμπεργκ και Βερολίνου και η «επόμενη ημέρα» στα ελληνοτουρκικά.
Σημειώνεται πως οι πλέον αισιόδοξοι δεν αποκλείουν ως «επόμενο βήμα» των τελευταίων εξελίξεων, ακόμη και μια σύντομη συνάντηση των κ. Μητσοτάκη και Ερντογάν στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στις 29 και 30 του μήνα στη Μαδρίτη, παρά το γεγονός ότι ο Τούρκος πρόεδρος διαμηνύει σταθερά πως δεν επιθυμεί περαιτέρω επαφές με τον πρωθυπουργό. Εξάλλου σε αντίστοιχες τοποθετήσεις είχε προβεί και στο παρελθόν, αλλά στη συνέχεια μετέβαλε στάση. Πάντως ο κ. Ερντογάν εξακολουθεί να επιμένει στους υψηλούς τόνους και, μάλιστα, για την Αθήνα το κυρίαρχο σενάριο είναι ότι δεν πρόκειται να υποχωρήσει από την εμπρηστική ρητορική. Αυτό το γεγονός εκ των πραγμάτων δημιουργεί περιπλοκές, καθώς θα γίνονται ταυτόχρονα προσπάθειες να λειτουργεί ο δίαυλος Παναγιωτόπουλου – Ακάρ ως δικλίδα ασφαλείας. Η εξίσωση είναι δύσκολη και στην Αθήνα το γνωρίζουν, αναμένοντας ότι εφόσον η διάσταση Τουρκίας και ΗΠΑ για τις υποψηφιότητες Φινλανδίας – Σουηδίας βεβαιωθεί στη Μαδρίτη, τα πράγματα μπορεί να γίνουν ξανά πιεστικά.
Αξιόπιστος δίαυλος
Αξίζει να επισημανθεί ότι ο δίαυλος Παναγιωτόπουλου – Ακάρ στα ελληνοτουρκικά κρίθηκε ως πλέον αξιόπιστος για μια σειρά από λόγους, με κυριότερο την έλλειψη άλλων, που υπό κανονικές συνθήκες έπρεπε να λειτουργούν.
•Κατ’ αρχάς, αυτή τη στιγμή δεν υφίσταται ο πλέον σημαντικός ανάμεσα στους κ. Μητσοτάκη και Ερντογάν, λόγω της άρνησης του δευτέρου να συζητήσει.
•Σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου και Νίκου Δένδια, επίσης υφίσταται το πρόβλημα ότι το ειδικό βάρος του Τούρκου ΥΠΕΞ είναι σαφώς μικρότερο από εκείνο του κ. Ακάρ.
•Σε επίπεδο διπλωματικών συμβούλων, ο δίαυλος μεταξύ του Ιμπραήμ Καλίν και της Αννας-Μαρίας Μπούρα δεν είναι ακόμα λειτουργικός. Γίνονται προσπάθειες να εδραιωθεί, προς το παρόν όμως δίχως απτά αποτελέσματα.
•Οι αρχηγοί των Ενόπλων Δυνάμεων των δύο χωρών επίσης δεν συνομιλούν, γεγονός ασυνήθιστο για τη μακρά ιστορία των στρατιωτικών επαφών, ακόμα και στις χειρότερες φάσεις του παρελθόντος.
Σημειώνεται, τέλος, ότι οι κ. Παναγιωτόπουλος και Ακάρ, ακόμα και μετά τη σύντομη συνάντησή τους στις Βρυξέλλες, αντάλλαξαν γραπτά μηνύματα προκειμένου να επιβεβαιώσουν ότι η επικοινωνία μεταξύ τους θα συνεχιστεί. Την ίδια στιγμή τα επιτελεία τους συνεννοούνταν προκειμένου ακόμα και οι ανακοινώσεις σχετικά με τη συνάντηση να δημοσιοποιηθούν με σχεδόν ταυτόσημες διατυπώσεις.
Προχωρούν τα εξοπλιστικά
Ο διπλωματικός πυρετός δεν ανακόπτει καθόλου τις προετοιμασίες για την προώθηση εκκρεμοτήτων που αφορούν τα εξοπλιστικά. Τις επόμενες ημέρες αναμένεται να προχωρήσει η διαδικασία για την επιλογή νέων κορβετών, με δύο προσφορές να βρίσκονται στην κορυφή των προτιμήσεων του Πολεμικού Ναυτικού. Στο υπουργείο Εθνικής Αμυνας –με τη στήριξη του Μεγάρου Μαξίμου– υφίσταται σημαντική προσπάθεια προκειμένου να προχωρήσει και η συνεργασία με τους Γερμανούς στο πλαίσιο της συμπαραγωγής αρμάτων μάχης τύπου «Λέοπαρντ», που έως αυτή τη στιγμή προχωρεί με αργούς ρυθμούς λόγω αντιδράσεων που δεν σχετίζονται με τις ελληνογερμανικές σχέσεις. Τις επόμενες ημέρες ο κ. Παναγιωτόπουλος αναμένεται να ενημερώσει τη Βουλή και για μια σειρά από σημαντικά υποπρογράμματα, με κύριο την αναβάθμιση των 38 F-16 bl. 50, αλλά και την επίλυση του «γόρδιου δεσμού» της καθήλωσης του στόλου των μεταγωγικών C-130 της Πολεμικής Αεροπορίας.