Τρόφιμα που αποτελούν «σύμβολα» συγκεκριμένων χωρών της Ευρώπης βρίσκονται στο χείλος της εξαφάνισης και η αιτία είναι η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή
Στο χείλος της εξαφάνισης οδηγεί η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή τρόφιμα που αποτελούν τη «σφραγίδα» συγκεκριμένων χωρών της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας.
Δεν είναι μυστικό, άλλωστε, ότι οι ακραίες καιρικές συνθήκες, που οφείλονται στην ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή, θέτουν σε κίνδυνο το παγκόσμιο σύστημα εφοδιασμού τροφίμων.
Οι ξηρασίες, οι καύσωνες, οι πυρκαγιές και οι πλημμύρες συνδυάζονται για να προκαλέσουν καταστροφές σε βασικές καλλιέργειες όπως το σιτάρι και το ρύζι, καθώς και στα θαλασσινά, τον καφέ και τη σοκολάτα. Εκτός όμως από τις προφανείς επιπτώσεις στην παγκόσμια διατροφική αλυσίδα – λιμούς, ελλείψεις τροφίμων και δραστικές αυξήσεις των τιμών – ενδέχεται σύντομα να δούμε το τέλος των παραδοσιακών γαστρονομικών πολιτισμών των χωρών.
Φανταστείτε το Βέλγιο χωρίς ένα χωνάκι «frites» (τηγανητές πατάτες) με μαγιονέζα ή μια γαλλική μπαγκέτα «jambon beurre» (ζαμπόν, βούτυρο) χωρίς μουστάρδα Ντιζόν.
Το σκανδιναβικό smørrebrød (παραδοσιακό σάντουιτς) μπορεί να χάσει το βασικό του συστατικό, το gravlax, δηλαδή τον ιδιαίτερα μαριναρισμένα σολομό, ενώ η Ολλανδία μπορεί σύντομα να χάσει για πάντα το τυρί γκούντα και η Ελλάδα να πει «αντίο» στα μύδια.
Το Euronews Green ανέλυσε ποια από τα χαρακτηριστικά τρόφιμα των χωρών βρίσκονται στα πρόθυρα της κλιματικής εξαφάνισης.
Αντίο Gouda, γαλλική μουστάρδα και ελληνικά μύδια!
Οι New York Times αφιέρωσαν πρόσφατα ένα ρεπορτάζ στον πιθανό αφανισμό του διάσημου ολλανδικού τυριού γκούντα, με τους ειδικούς να προβλέπουν τον αφανισμό του μέσα σε 100 χρόνια.
Η ολλανδική βιομηχανία τυριών έχει ετήσια αξία εξαγωγών 1,6 δισεκατομμύρια ευρώ, αλλά η πόλη της Γκούντα, η οποία ήταν πάντα ευάλωτη στη βύθιση λόγω της χαμηλής στάθμης της θάλασσας, κινδυνεύει όλο και περισσότερο από τις πλημμύρες που προκαλούνται από την κλιματική αλλαγή.
«Δεν θα περίμενα πλέον πολλά τυριά από την Γκούντα σε 100 χρόνια», δήλωσε στους New York Times ο Jan Rotmans, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Erasmus του Ρότερνταμ. «Αν η γη μετατραπεί σε νερό και οι αγελάδες εξαφανιστούν, το τυρί θα πρέπει να προέρχεται από το ανατολικό τμήμα της χώρας και δεν θα είναι πλέον… Gouda», σημείωσε χαρακτηριστικά.
Τα μύδια ίσως βγουν από το μενού της Ελλάδας
Φέτος, οι Έλληνες καλλιεργητές θαλασσινών ανέφεραν μείωση 90% στα αλιεύματα μυδιών για τη φετινή περίοδο, μετά από απανωτούς καύσωνες στην κύρια περιοχή παραγωγής μυδιών, τον Θερμαϊκό Κόλπο.
Οι καύσωνες του Ιουλίου έστειλαν τις θερμοκρασίες της θάλασσας πάνω από τους 30°C για μέρες, σκοτώνοντας τα μύδια. Η χώρα είχε ξαναδεί μαζικούς θανάτους μυδιών το 2021, αλλά οι επιστήμονες προέβλεψαν τότε ότι το σενάριο δεν θα επαναληφθεί μέχρι το 2031.
Για ορισμένους καλλιεργητές, καταστράφηκε το 100% του σπόρου για την επόμενη χρονιά, πράγμα που σημαίνει ότι δεν θα υπάρξει συγκομιδή μυδιών το 2025 και τα ελληνικά ορεκτικά μύδια «σαγανάκι» θα είναι εκτός μενού στις ταβέρνες.
Το πιάτο φτιάχνεται συχνά με το ελληνικό βασικό προϊόν, την φέτα, το οποίο ορισμένοι ερευνητές που ασχολούνται με τη βιωσιμότητα λένε ότι θα έχει… εξαφανιστεί μέχρι το 2050!
Έρχεται το τέλος του «χρυσού της Ιταλίας»;
Οι λευκές τρούφες της Ιταλίας – που χαρακτηρίστηκαν από την UNESCO το 2021 ως άυλη κληρονομιά της ανθρωπότητας – απειλούνται επίσης από την κλιματική αλλαγή.
Το φυσικό περιβάλλον του μύκητα αποδυναμώνεται από την υπερθέρμανση του πλανήτη, την ξηρασία, την αποψίλωση των δασών και τις απότομες αλλαγές της θερμοκρασίας. Οι λευκές τρούφες προτιμούν το κρύο και την υγρασία, αλλά στις αρχές Νοεμβρίου φέτος οι θερμοκρασίες έφτασαν τους 20°C, εντελώς εκτός εποχής.
Η περίοδος συγκομιδής της λευκής τρούφας διαρκεί παραδοσιακά από τον Οκτώβριο έως το τέλος Ιανουαρίου, αλλά οι αλλαγές στα καιρικά φαινόμενα την κάνουν μικρότερη. Μπορούν επίσης να ζημιωθούν τόσο από την ξηρασία όσο και από την άφθονη βροχή.
Η αποψίλωση των δασών αποτελεί επίσης κίνδυνο. Ο Mario Aprile, πρόεδρος της ένωσης κυνηγών τρούφας του Πιεμόντε, προειδοποιεί: «Η λευκή τρούφα δεν μπορεί να καλλιεργηθεί, σε αντίθεση με τη μαύρη. Χωρίς δέντρα, δεν υπάρχουν τρούφες».
Πείτε αντίο στις παγκοσμίου φήμης φλαμανδικές τηγανητές πατάτες
Πέρυσι, εκατοντάδες χιλιάδες τόνοι πατάτας δεν κατάφεραν να φτάσουν στην αγορά της Ευρώπης, μιας περιοχής που καταναλώνει τη μεγαλύτερη ποσότητα πατάτας ανά κάτοικο στον κόσμο (περίπου 90 κιλά ετησίως). Και οι ειδικοί προειδοποιούν ότι μέχρι το 2050, η παγκόσμια παραγωγή πατάτας θα μπορούσε να μειωθεί κατά 9%.
Το Bloomberg ανέφερε ότι το Βέλγιο – διάσημο για την εφεύρεση της «frite», της τηγανητής πατάτας δηλαδή (σ.σ. το γνωστό «French fries» αναφέρεται στον τρόπο κοπής, όχι στην Γαλλία), την οποία παραδοσιακά σερβίρει σε χάρτινα χωνάκια με μαγιονέζα, πλήττεται ιδιαίτερα από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στις καλλιέργειες πατάτας του.
Οι έντονες βροχοπτώσεις οδήγησαν σε πλημμύρες στα χωράφια πατάτας του Βελγίου φέτος, με αποτέλεσμα η συγκομιδή να καθυστερήσει σημαντικά, με αποτέλεσμα να καταφέρουν να συλλέξουν μόνο το 50% των καλλιεργειών κατά τη συνήθη ώρα.
Η έλλειψη μουστάρδας Ντιζόν στη Γαλλία μπορεί να συνεχιστεί
Η Γαλλία έγινε πρωτοσέλιδο πριν από δύο χρόνια για μια εκπληκτική έλλειψη σε ένα από τα πιο διάσημα καρυκεύματα της χώρας, τη μουστάρδα Ντιζόν. Τα γαλλικά σούπερ μάρκετ ξέμειναν από την πικάντικη μουστάρδα, οι τιμές αυξήθηκαν κατά 10% και οι έμποροι λιανικής περιόρισαν τους πελάτες σε ένα βάζο ο καθένας.
Σε αντίθεση με τη σαμπάνια ή το ροκφόρ, τα οποία προστατεύονται από την ονομασία «Appellation d’Origine Contrôlée» και πρέπει να δημιουργούνται στις περιοχές για τις οποίες έχουν πάρει το όνομά τους, η μουστάρδα Ντιζόν αναφέρεται στην αιώνια συνταγή που παντρεύει σπόρους μουστάρδας με λευκό κρασί.
Και παρόλο που αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό της περιοχής της Βουργουνδίας, η έλλειψη προέρχεται στην πραγματικότητα από τον Καναδά, ο οποίος παράγει περίπου το 80% της παγκόσμιας μουστάρδας. Τα χρόνια ξηρών καλοκαιριών έχουν εξαντλήσει τα καναδικά αποθέματα και το 2022 οι καλλιέργειες της χώρας εξαφανίστηκαν από την ξηρασία.
Παράλληλα, στη Γαλλία οι εγχώριες καλλιέργειες μουστάρδας επλήγησαν από ασυνήθιστα υγρούς χειμώνες. Οι ειδικοί λένε ότι αυτά τα καιρικά φαινόμενα θα συνεχίσουν να επηρεάζουν την καλλιέργεια – πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί να δούμε σύντομα ξανά έλλειψη μουστάρδας.
Το λάδι υπέστη το ισχυρότερο πλήγμα στην Ισπανία
Η Ισπανία κατέχει την πρώτη θέση παγκοσμίως στην παραγωγή ελαιολάδου, αλλά η κλιματική αλλαγή θα μπορούσε να αλλάξει αυτό το καθεστώς και να επηρεάσει χαρακτηριστικά πιάτα όπως το «allioli» (σκορδομαγιονέζα) της Βαλένθια και το «gambas al ajillo» της Ανδαλουσίας (γαρίδες σε σκόρδο και ελαιόλαδο).
Τα τελευταία χρόνια, η μέση ανοιξιάτικη θερμοκρασία έχει ξεπεράσει τις κανονικές έως και 4°C. Σε συνδυασμό με τις επίμονα χαμηλές βροχοπτώσεις το 2022 και το 2023, οι σοβαρές ξηρασίες οδήγησαν σε μείωση κατά 50% της ισπανικής παραγωγής ελαιολάδου πέρυσι.
Οι ισπανικές γεωργικές αρχές προέβλεψαν και για φέτος συγκομιδή κάτω από το κανονικό επίπεδο, αλλά μένει να φανεί ποια επίδραση θα έχουν οι πρόσφατες φονικές πλημμύρες στην ελαιοπαραγωγή της χώρας.
Η κλιματική αλλαγή θα οδηγήσει τη Νορβηγία να χάσει τον σολομό;
Ο Sam Kass, πρώην σεφ του Λευκού Οίκου και πολιτικός σύμβουλος του προέδρου Μπαράκ Ομπάμα, διοργάνωσε για πρώτη φορά τραπέζια… «τελευταίου δείπνου» με τρόφιμα που απειλούνται με εξαφάνιση στην COP21, από τότε που τα διοργάνωσε στο Νταβός για το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ και σε όλες τις ΗΠΑ. Φέτος, παρουσίασε ένα μενού με νορβηγικό σολομό.
Τα θαλασσινά κινδυνεύουν από την κλιματική κρίση, με το Reuters να αναφέρει ότι οι Νορβηγοί ψαράδες σολομού παλεύουν με τις επιπτώσεις της. Οι δριμείς χειμώνες, τα κλιματικά πρότυπα Ελ Νίνιο και ένα υψηλό 20ετίας στις επιθέσεις μεδουσών (το οποίο μπορεί να αποδοθεί στην αλλαγή των προτύπων συμπεριφοράς, λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας της θάλασσας) έχουν οδηγήσει τη θνησιμότητα των ψαριών στα ανοικτά των νορβηγικών ακτών σε επίπεδα ρεκόρ.
Όλα αυτά θέτουν σε κίνδυνο μία από τις χαρακτηριστικές γαρνιτούρες του smørrebrød της χώρας, το gravlax (ελαφρόπαστος και ιδιαίτερα αρωματικός σολομός).
Οι υψηλές θερμοκρασίες ρεκόρ και τα θερμότερα νερά αυξάνουν επίσης την απειλή των θαλάσσιων ψειρών, ενώ τα εμβόλια εναντίον τους καταπονούν τα ψάρια, οδηγώντας σε θανάτους.
Αυτά τα τρόφιμα θα ανακάμψουν χάρη στην κλιματική αλλαγή!
Κι όμως, υπάρχουν και ορισμένα τρόφιμα που οφελούνται από την κλιματική αλλαγή. Στην Ουαλία, τα φύκια αποτελούν παραδοσιακό τρόφιμο από τον 17ο αιώνα, ενώ ο Ευρωπαίος επίτροπος για τις Μελλοντικές Γενιές της Ουαλίας, Derek Walker, αποκάλεσε τα φύκια ουαλική υπερδύναμη.
Η Seaweed Alliance διαπίστωσε ότι το 50% της θαλάσσιας έκτασης της Ουαλίας είναι κατάλληλο για την καλλιέργεια φυκιών, οδηγώντας σε εκκλήσεις για την ανάπτυξη της αναγεννητικής ωκεάνιας γεωργίας στη χώρα και την αύξηση της παραγωγής της βιώσιμης καλλιέργειας.
Ενώ την τελευταία δεκαετία, οι ΗΠΑ ξεπέρασαν το Ιράν και έγιναν ο κορυφαίος εξαγωγέας φιστικιών στον κόσμο – η καλλιέργεια είναι πιο ανθεκτική στην ξηρασία από τον παραδοσιακό ξηρό καρπό της Καλιφόρνιας, το αμύγδαλο, γεγονός που την καθιστά ανθεκτική σε ακραία καιρικά φαινόμενα.
Τα φιστίκια βασίζονται επίσης στον άνεμο αντί για τις μέλισσες για την επικονίαση, οπότε παραμένουν ανεπηρέαστα από τη μείωση των πληθυσμών των εντόμων.
Και παρόλο που ο Διεθνής Οργανισμός Αμπέλου και Οίνου (OIV) έχει προειδοποιήσει ότι η περσινή παγκόσμια παραγωγή κρασιού ήταν η χαμηλότερη των τελευταίων 30 και πλέον ετών, το κλίμα ορισμένων χωρών θα αλλάξει και θα γίνει ιδανικό για καλλιέργεια σταφυλιών.
Τα οινοποιήσιμα σταφύλια βασίζονται σε υπερεξειδικευμένα κλίματα για να παράγουν κρασιά ισορροπημένα με σάκχαρα, οξέα και τανίνες – και στα έγγραφά της για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου υποστηρίζει ότι οι καλλιέργειες σταφυλιών θα είναι τέλειες για το μελλοντικό βρετανικό περιβάλλον. Να σημειωθεί ότι η αμπελουργία ανθεί και στην Σουηδία.