Ιστορία

Διάβασαν αρχαιοελληνικό κείμενο σε καμένο πάπυρο από τον Βεζούβιο

Λάρισα: Θρίλερ στον Πηνειό ‑ Βρέθηκαν κι άλλα ανθρώπινα οστά

Ιταλοί και άλλοι Ευρωπαίοι επιστήμονες χρησιμοποίησαν υψηλής τεχνολογίας μη επεμβατική μέθοδο απεικόνισης

Iταλοί και άλλοι Ευρωπαίοι επιστήμονες κατάφεραν για πρώτη φορά, χρησιμοποιώντας μια υψηλής τεχνολογίας μη επεμβατική μέθοδο απεικόνισης, να δουν τμήματα του αρχαιοελληνικού κειμένου που βρίσκεται κρυμμένο στην πίσω πλευρά ενός από τους διάσημους παπύρους του Ηρακλείου (Herculaneum scrolls).

Οι εν λόγω πάπυροι, πολλοί από τους οποίους αφορούν έργα Ελλήνων φιλοσόφων, ανακαλύφθηκαν το 1752-54 σε αρχαιολογικές ανασκαφές στη λεγόμενη «βίλα των παπύρων» στο Ηράκλειο (αρχαίο Ερκολάνουμ-σημερινό Ερκολάνο) της Καμπανίας στην Ιταλία, κοντά στην Πομπηία. Η βίλα είχε καταστραφεί και θαφτεί στις στάχτες μετά την έκρηξη του γειτονικού ηφαιστείου του Βεζούβιου το 79 μ.Χ.

Σήμερα οι περίπου 1.840 πάπυροι φυλάσσονται στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Νάπολης και στο Ινστιτούτο της Γαλλίας στο Παρίσι. Ουσιαστικά πρόκειται για την μοναδική αρχαία ελληνο-ρωμαϊκή βιβλιοθήκη που έχει διασωθεί και η οποία βρισκόταν σε ένα μικρό δωμάτιο της ρωμαϊκής βίλας. Είναι οι πρώτοι πάπυροι με ελληνική γραφή που βρέθηκαν σε αρχαιολογικές ανασκαφές.

Μετά την έκρηξη του Βεζούβιου, ένα κύμα καυτού αέρα, που έφθασε τους 320 βαθμούς Κελσίου, έκαψε τους ευαίσθητους παπύρους και τους άφησε απανθρακωμένους σε κατάσταση υπερβολικά ευάλωτη για να δοκιμάσουν οι ερευνητές να τους ανοίξουν και να τους διαβάσουν, χωρίς να διακινδυνεύσουν σοβαρά να τους καταστρέψουν. Έως τώρα επιχειρήθηκε να ανοιχθούν γύρω στους 800, αλλά συχνά το εγχείρημα είχε καταστροφικά ή περιορισμένα αποτελέσματα.

Όμως οι επιστήμονες συνεχίζουν -με ολοένα πιο σύγχρονες μεθόδους ψηφιακής τεχνολογίας- το εικονικό ξετύλιγμα και την ανάγνωση των παπύρων, κάνοντας συνεχώς νέες προόδους στο δύσκολο έργο τους.

Αυτή τη φορά, ερευνητές από την Ιταλία, τη Γαλλία, τη Γερμανία και τη Ρωσία, με επικεφαλής τον Γκρατσιάνο Ρανόκια του ινστιτούτου ILIESI (Instituto per il Lessico Intellettuale Europeo e Storia delle Idee) της Ρώμης, που έκαναν στη σχετική δημοσίευση στο επιστημονικό περιοδικό “Science Advances”, ανακοίνωσαν ότι, κάνοντας χρήση της τεχνικής της υπερφασματικής απεικόνισης στο βραχύ υπέρυθρο τμήμα του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος (1.000 έως 2.500 νανόμετρα), κατόρθωσαν να «δουν» τμήματα ελληνικού κειμένου κρυμμένα στο πίσω μέρος του παπύρου PHerc. 1691/1021.

Ο πάπυρος αυτός, ο πιο διάσημος της συλλογής, περιέχει κείμενο από την «Ιστορία της Ακαδημίας» (της πλατωνικής), τμήμα ενός πολύ μεγαλύτερου έργου του επικούρειου φιλόσοφου Φιλόδημου. Η ανάγνωση του μέσω της νέας τεχνολογίας -που παρέχει καλύτερα αποτελέσματα από την προηγούμενη απεικόνιση στα 950 νανόμετρα- ανοίγει το δρόμο για να γίνει κάτι ανάλογο και σε άλλους απανθρακωμένους παπύρους της ίδιας ή άλλης συλλογής, κάτι που θα βοηθήσει σημαντικά τους ειδικούς στην παπυρολογία, κλασσική φιλολογία και αρχαία φιλοσοφία. Χάρη στη νέα τεχνική, το κρυμμένο κείμενο διακρίνεται πιο καθαρά ακόμη και από αυτό στη μπροστινή ορατή πλευρά.

Διάβασαν αρχαιοελληνικό κείμενο σε καμένο πάπυρο από τον Βεζούβιο

Διάβασαν αρχαιοελληνικό κείμενο σε καμένο πάπυρο από τον Βεζούβιο

Διάβασαν αρχαιοελληνικό κείμενο σε καμένο πάπυρο από τον Βεζούβιο

Σύμφωνα με τον κ. Ρανόκια , «κανένας Έλληνας επιστήμονας δεν εμπλέκεται στη νέα έρευνα. Αλλά ο κ. Κωνσταντίνος Ραπαντζίκος (σ.σ. ερευνητής στο Εργαστήριο Εικόνων και Συστημάτων Πολυμέσων του ΕΜΠ) ήταν ο πρώτος που εφάρμοσε την υπερφασματική απεικόνιση σε μεσαιωνικά παλίμψηστα, ενώ άλλοι τρεις Έλληνες συνάδελφοι εφάρμοσαν την πολυφασματική απεικόνιση στο πάπυρο του τάφου ΙΙ στη Δάφνη του 5ου αιώνα π.Χ., τον αρχαιότερο ελληνικό πάπυρο που έχει ποτέ ανακαλυφθεί.»

Ο Ιταλός ερευνητής δεν απέκλεισε «μελλοντική συνεργασία με οποιονδήποτε από αυτούς τους πολύτιμους ‘Έλληνες συναδέλφους ή όποιον άλλο ενδιαφέρεται για να μεταφέρει τη σύγχρονη τεχνολογία στην κλασσική αρχαιότητα και πολιτιστική κληρονομιά».

Αναφερόμενος γενικότερα στην έως τώρα πρόοδο για την ανάγνωση των 1.840 παπύρων του Ηρακλείου, ο κ. Ρανόκια τόνισε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι «οι πάπυροι αυτοί έχουν υπάρξει αντικείμενο έντονης και κοπιώδους προσπάθειας αποκατάστασης και ερμηνείας τους κατά τα τελευταία 250 χρόνια από την ανακάλυψη τους, όταν ακόμη δεν είχε γεννηθεί η σύγχρονη παπυρολογία. Οι ερευνητές υπομονετικά τους διάβαζαν εδώ και δεκαετίες με γυμνό μάτι και μόνο τα τελευταία 50 χρόνια αυτό γίνεται και με συμβατικά μικροσκόπια. Εκατοντάδες μελέτες έχουν ήδη δημοσιευθεί που έχουν φωτίσει έως τώρα άγνωστους ή ελάχιστα γνωστούς Έλληνες και Ρωμαίους συγγραφείς και φιλοσόφους, συμβάλλοντας στη δημιουργία του μύθου του κλασσικού κόσμου».