Τα κέντρα δεδομένων στο Διάστημα θα προσέφεραν πιο ασφαλείς επικοινωνίες χωρίς περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Τα τεχνικά εμπόδια είναι πάντως σημαντικά.
Τον περασμένο μήνα, η εταιρεία Lonestar Data Holdings με έδρα τη Φλόριντα δοκίμασε ένα μίνι κέντρο δεδομένων που εκτοξεύτηκε στο φεγγάρι με την ιδιωτική σεληνάκατο Athena της αμερικανικής Intuitive Space.
Η δοκιμή κρίθηκε επιτυχής και η εταιρεία σχεδιάζει τώρα να εκτοξεύσει ένα μεγαλύτερο σύστημα σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη.
Και η Lonestar δεν είναι η μόνη. Μια σειρά νεοσύστατων εταιρειών σχεδιάζουν κέντρα δεδομένων στο Διάστημα, τα οποία όπως υποστηρίζουν θα εξασφάλιζαν ασφάλεια στις επικοινωνίες και αξιοποιούσαν την ανεξάντλητη ενέργεια του Ήλιου για τη λειτουργία τους.
Ένας άλλος παίκτης είναι η Starcloud, με έδρα στην Ουάσιγκτον, η οποία σκοπεύει να εκτοξεύσει έναν δορυφόρο επεξεργασίας και αποθήκευσης δεδομένων τον επόμενο μήνα, με την προοπτική να προσφέρει εμπορικές υπηρεσίες από τα μέσα του 2026.
Η σεληνάκατος Athena της Intuitive Machines μετέφερε στη Σελήνη ένα μικρό σύστημα της Lonestar (Intuitive Machines)
Η ιδέα αρχίζει να κερδίζει στήριξη καθώς η εύρεση κατάλληλων τοποθεσιών στη Γη γίνεται όλο και πιο δύσκολη.
Η ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης αυξάνει ραγδαία τη ζήτηση για νέα κέντρα δεδομένων, με την εταιρεία συμβούλων McKinsey να προβλέπει άνοδο 19 έως 22% έως το 2030.
Οι γιγάντιες αυτές εγκαταστάσεις χρειάζονται την ηλεκτρική ενέργεια που καταναλώνει μια μικρή πόλη και απαιτούν επίσης μεγάλες ποσότητες νερού για την ψύξη τους.
Δεν είναι λοιπόν παράξενο που τα data center είναι πλέον ανεπιθύμητα για πολλούς κατοίκους.
Η εκτόξευση των κέντρων δεδομένων στο Διάστημα θεωρητικά θα μείωνε τις περιβαλλοντικές βλάβες και θα απελευθέρωνε χώρο, λένε οι υποστηρικτές της ιδέας. Τα διαστημικά data center θα μπορούσαν επίσης να καλύψουν τις ανάγκες μελλοντικών αποστολών χωρίς να χρειάζεται να μεταδίδονται τα δεδομένα μέσω της Γης.
Πέρυσι, υπενθυμίζει το BBC, μελέτη σκοπιμότητας που παρήγγειλε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατέληγε στο συμπέρασμα ότι η ιδέα είναι βιώσιμη.
Η μελέτη διενεργήθηκε από την Thales Alenia Space, κοινοπραξία της γαλλικής αεροδιαστημικής εταιρείας Thales και της ιταλικής Leonardo, και διαπίστωνε ότι τα διαστημικά κέντρα δεδομένων «θα μπορούσαν να μεταμορφώσουν το ευρωπαϊκό ψηφιακό τοπίο» και να αποδειχθούν «πιο φιλικά στο περιβάλλον».
Τα κέντρα δεδομένων καταλαμβάνουν μεγάλες εκτάσεις και χρειάζονται (μεγάλες ποσότητες ενέργειας και νερού (Charlie Fong / CC BY-SA 4.0)
Η κοινοπραξία οραματίζεται έναν σχηματισμό 13 δορυφόρων με συνολική κατανάλωση ενέργειας γύρω στα 10 megawatt, όσο ένα μεσαίο κέντρο δεδομένων με 5.000 διακομιστές.
Βασισμένοι σε τεχνολογίες που είναι ήδη διαθέσιμες ή αναμένονται στο προσεχές μέλλον, οι δορυφόροι επεξεργασίας δεδομένων θα συναρμολογούνταν σε τροχιά.
Για να γίνει αυτό, πάντως, απαιτούνται πύραυλοι πιο οικονομικοί και πιο φιλικοί στο περιβάλλον, δήλωσε ο Ντέιμιαν Ντουμεστιέ της Thales Alenia Space.
Μετά το πρώτο πείραμα, είπε, σειρά θα έχει η εκτόξευση μεγαλύτερων συστημάτων.
«Πρέπει να εξετάσουμε συστήματα μεγαλύτερης ισχύος, γύρω στα 200 megawatt, κάτι που σημαίνει 200 μεγάλες διαστημικές υποδομές και 200 εκτοξεύσεις» είπε.
«Το κύριο ερώτημα είναι θα είναι έτοιμος ένας κατάλληλος πύραυλος. Ανάλογα με τις επενδύσεις και τις αποφάσεις που θα ληφθούν, μπορεί να γίνει το 2030 ή το 2035, κάτι που σημαίνει εμπορική διαθεσιμότητα πριν από το 2037».
Άλλοι, πάντως, δεν είναι τόσο αισιόδοξοι. Τα τεχνικά εμπόδια είναι πολλά και μεγάλα, εκτίμησε ο Ντομένικο Βιτσινάνζα, επίκουρος καθηγητής επιστήμης δεδομένων στο Πανεπιστήμιο Anglia Ruskin στη Βρετανία.
«Ακόμα και με τη συνεισφορά εταιρειών όπως η SpaceX, η εκτόξευση εξοπλισμού σε τροχιά παραμένει εξαιρετικά δαπανηρή. Κάθε κιλό φορτίου που εκτοξεύεται στο Διάστημα κοστίζει χιλιάδες δολάρια» επισήμανε.
«Τα διαστημικά κέντρα δεδομένων δεν θα χρειάζονταν μόνο υπολογιστικό εξοπλισμό αλλά και υποδομές προστασίας, ενέργειας και ψύξης. Όλα αυτά θα αύξαναν το βάρος και την πολυπλοκότητα» πρόσθεσε.
Η ψύξη των συστημάτων θα ήταν σημαντική πρόκληση, καθώς τα συμβατικά συστήματα ψύξης δεν λειτουργούν σωστά χωρίς βαρύτητα.
Ακόμα, η κοσμική ακτινοβολία και τα σωματίδια του ηλιακού ανέμου θα μπορούσαν να προκαλέσουν σοβαρές βλάβες για τις οποίες θα απαιτούνταν ακριβές και χρονοβόρες αποστολές επισκευής.
«Και η διόρθωση προβλημάτων σε τροχιά μόνο απλή δεν είναι. Ακόμα και με τη ρομποτική και τον αυτοματισμό, υπάρχουν όρια στο τι μπορεί να επισκευαστεί εξ αποστάσεως» είπε ο Βιτσινάνζα.
Η Lonestar, από την πλευρά της, ελπίζει ότι θα βρεθούν λύσεις. «Δεν θα το κάναμε αν δεν μας το ζητούσαν οι πελάτες μας» δήλωσε ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Κρις Σκοτ.
Σύμφωνα με τον πρόεδρο της εταιρείας Στίβεν Άιντελε, τα διαστημικά κέντρα δεδομένων θα προσέφεραν μεγαλύτερη ασφάλεια για κυβερνήσεις και μεγάλες επιχειρήσεις επειδή τα δεδομένα δεν θα δρομολογούνται μέσω επίγειων δικτύων.
«Είναι σαν τα θησαυροφυλάκια στο πίσω μέρος των τραπεζών. Δεν χρειάζεται να τα ανοίγεις κάθε μέρα, είναι όμως εκεί για να προσφέρουν ένα επιπλέον μέτρο ασφάλειας. Είναι κάτι που προσφέρει η απόσταση από τη Γη στη Σελήνη. Είναι πολύ πιο δύσκολο να το χακάρεις» είπε.
Όσον αφορά το ιδιοκτησιακό καθεστώς των διαστημικών data center, η εταιρεία επισήμανε ότι, σύμφωνα με το Δίκαιο του Διαστήματος, οι υποδομές ανήκουν στη χώρα που τις εκτόξευσε.
«Είναι μια πραγματική πρεσβεία στο Διάστημα» είπε ο διευθύνων σύμβουλος Κρις Σκοτ.
Η πολιτεία της Φλόριντα και η τοπική κυβέρνηση του Νησιού του Μαν στη Βρετανία έχουν ήδη εκδηλώσει ενδιαφέρον για τις υπηρεσίες της Lonestar.