Γιατί οι σπάνιες γαίες είναι σημαντικές και πως η Αυστραλία προσπαθεί να μπει «σφήνα» στην Κίνα.
Ο πρωθυπουργός της Αυστραλίας Άντονι Αλμπανέζι δεσμεύτηκε να επενδύσει 1,2 δισ. δολάρια Αυστραλίας σε ένα στρατηγικό απόθεμα για κρίσιμα ορυκτά (σπάνιες γαίες), εάν κερδίσει τις εκλογές του επόμενου μήνα, καθώς κλιμακώνονται οι εμπορικές εντάσεις. Η ανακοίνωση έγινε αφού η Κίνα επέβαλε περιορισμούς στις εξαγωγές επτά στοιχείων σπάνιων γαιών, που είναι απαραίτητα για την παραγωγή προηγμένων τεχνολογιών – συμπεριλαμβανομένων των ηλεκτρικών οχημάτων, των μαχητικών αεροσκαφών και των ρομπότ.
Οι περιορισμοί που επέβαλε η Κίνα ισχύουν για όλες τις χώρες, αλλά θεωρήθηκαν ευρέως ως αντίποινα στους δασμούς του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ.
Η Κίνα κυριαρχεί στην παραγωγή (περίπου 60-70% παγκοσμίως το 2023), ενώ άλλες χώρες όπως η Αυστραλία, οι ΗΠΑ και ο Καναδάς αυξάνουν τη συμμετοχή τους
Ο Αλμπανέζι δήλωσε ότι η Αυστραλία θα δώσει προτεραιότητα στα ορυκτά που αποτελούν «κλειδί» για την ασφάλεια της χώρας και την ασφάλεια των εταίρων της, συμπεριλαμβανομένων των σπάνιων γαιών. Θα μπορούσε το σχέδιό του να αμφισβητήσει την κυριαρχία της Κίνας, αναρωτιέται το BBC;
Τι είναι τα ορυκτά σπάνιων γαιών και γιατί είναι σημαντικά;
Οι σπάνιες γαίες (Rare Earth Elements, REEs) είναι μια ομάδα 17 χημικών στοιχείων. Περιλαμβάνουν τα 15 λανθανίδια (λανθάνιο, κερίο, πρασεοδύμιο, νεοδύμιο, προμήθιο, σαμάριο, ευρώπιο, γαδολίνιο, τέρβιο, δυσπρόσιο, όλμιο, έρβιο, θούλιο, υτέρβιο, λουτέτιο), καθώς και το σκάνδιο και το ύτριο. Παρά το όνομά τους, δεν είναι απαραίτητα σπάνιες στη φύση, αλλά είναι δύσκολο να εξορυχθούν και να απομονωθούν σε καθαρή μορφή λόγω της διάσπαρτης κατανομής τους και της πολύπλοκης επεξεργασίας.
Έχουν μοναδικές μαγνητικές, οπτικές και καταλυτικές ιδιότητες, καθιστώντας τα κρίσιμα για προηγμένες τεχνολογίες.
Εφαρμογές:
- Ηλεκτρονικά: Χρησιμοποιούνται σε smartphones, οθόνες, σκληρούς δίσκους.
- Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας: Απαραίτητα για ανεμογεννήτριες και ηλεκτρικά οχήματα (μαγνήτες νεοδυμίου).
- Άμυνα: Συστήματα ραντάρ, λέιζερ, καθοδηγούμενα όπλα.
- Ιατρική: Σε μηχανήματα MRI και διαγνωστικό εξοπλισμό.
- Καταλύτες: Στη διύλιση πετρελαίου και τον έλεγχο εκπομπών.
Το σαμάριο και το τέρβιο, είναι ζωτικής σημασίας για την παραγωγή τεχνολογιών που θα διαμορφώσουν τον κόσμο τις επόμενες δεκαετίες – συμπεριλαμβανομένων των ηλεκτρικών οχημάτων και των εξαιρετικά προηγμένων οπλικών συστημάτων.
Το προτεινόμενο απόθεμα της Αυστραλίας περιλαμβάνει σπάνιες γαίες καθώς και άλλα κρίσιμα ορυκτά των οποίων η χώρα είναι κορυφαίος παραγωγός – όπως το λίθιο και το κοβάλτιο.
Τόσο η Κίνα όσο και η Αυστραλία διαθέτουν αποθέματα σπάνιων γαιών. Ωστόσο, το 90% της διύλισης των σπάνιων γαιών – η οποία τις καθιστά χρήσιμες στην τεχνολογία – πραγματοποιείται στην Κίνα, δίνοντας στη χώρα σημαντικό έλεγχο.
Και αυτό έχει τρομάξει τις δυτικές κυβερνήσεις.
Γιατί η Κίνα περιορίζει τις εξαγωγές ορυκτών σπάνιων γαιών;
Το Πεκίνο δήλωσε ότι οι περιορισμοί του στις σπάνιες γαίες ήταν απάντηση στους σαρωτικούς δασμούς του Τραμπ στις κινεζικές εισαγωγές στις ΗΠΑ, οι οποίοι επί του παρόντος ανέρχονται σε 145%.
Αλλά οι αναλυτές λένε ότι η αδυναμία της Ουάσινγκτον να εξασφαλίσει την προμήθεια σπάνιων γαιών έχει γίνει μια από τις κύριες ανησυχίες της κυβέρνησης Τραμπ.
Οι ΗΠΑ εισάγουν σχεδόν όλα τα στοιχεία σπάνιων γαιών, με την Κίνα να προμηθεύει το 72% μεταξύ 2019 και 2022, σύμφωνα με το Γεωλογικό Ινστιτούτο των ΗΠΑ. Η Ουάσιγκτον θεωρεί την κυριαρχία του Πεκίνου, και την προθυμία του να απαγορεύσει τις εξαγωγές κρίσιμων στοιχείων όπως το γάλλιο εν μέσω εντεταμένου τεχνολογικού πολέμου, ως κρίσιμη απειλή για την εθνική ασφάλεια.
Ο Philip Kirchlechner, διευθυντής του Iron Ore Research στο Περθ της Δυτικής Αυστραλίας, δήλωσε στο BBC ότι οι ΗΠΑ και η ΕΕ «έχασαν τη μπάλα» όσον αφορά την αναγνώριση της σημασίας των σπάνιων γαιών τις τελευταίες δεκαετίες, καθώς η Κίνα ανέπτυξε γρήγορα το μονοπώλιο της διύλισης.
Ο Έλον Μασκ, διευθύνων σύμβουλος της Tesla, δήλωσε αυτή την εβδομάδα ότι η Κίνα σταματώντας τις εξαγωγές σπάνιων γαιών που χρησιμοποιούνται σε προηγμένους μαγνήτες επηρεάζει την ικανότητα της εταιρείας να αναπτύξει ανθρωποειδή ρομπότ.
Θα μπορούσε η πρόταση της Αυστραλίας να αλλάξει το παιχνίδι;
Η πρόταση αναφέρει ότι τα ορυκτά στο απόθεμα θα είναι διαθέσιμα τόσο στην «εγχώρια βιομηχανία όσο και σε διεθνείς εταίρους». Όμως, ο Kirchlechner, αν και καλωσόρισε την κίνηση λέει ότι η πρόταση «δεν πρόκειται να λύσει το πρόβλημα».
Το θεμελιώδες ζήτημα είναι ότι ακόμη και αν η Αυστραλία αποθηκεύσει περισσότερα κρίσιμα ορυκτά, η διαδικασία διύλισης των σπάνιων γαιών θα εξακολουθεί να ελέγχεται σε μεγάλο βαθμό από την Κίνα.
Το λίθιο – που δεν θεωρείται σπάνιο- αλλά ένα κρίσιμο μέταλλο για την παραγωγή μπαταριών ηλεκτρικών οχημάτων και ηλιακών συλλεκτών, είναι ένα καλό παράδειγμα. Η Αυστραλία εξορύσσει το 33% του παγκόσμιου λιθίου, αλλά διυλίζει και εξάγει μόνο ένα μικρό κλάσμα. Η Κίνα, από την άλλη πλευρά, εξορύσσει μόλις το 23% του παγκόσμιου λιθίου, αλλά διυλίζει το 57% αυτού, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας.
Η Αυστραλία έχει επενδύσει στη διύλιση σπάνιων γαιών στο πλαίσιο του σχεδίου Future Made in Australia, με στόχο την αξιοποίηση των κρίσιμων αποθεμάτων ορυκτών της χώρας για την προώθηση της πράσινης μετάβασης.
Η Arafura Rare Earths, με έδρα το Περθ της Δυτικής Αυστραλίας, έλαβε πέρυσι χρηματοδότηση 840 εκατ. δολαρίων Αυστραλίας για τη δημιουργία του πρώτου συνδυασμένου ορυχείου και διυλιστηρίου σπάνιων γαιών της χώρας. Και τον Νοέμβριο, η Αυστραλία εγκαινίασε το πρώτο της εργοστάσιο επεξεργασίας σπάνιων γαιών, επίσης στη Δυτική Αυστραλία, το οποίο διαχειρίζεται η Lynas Rare Earths.
Αλλά η χώρα αναμένεται να εξαρτάται από την Κίνα για τη διύλιση μέχρι τουλάχιστον το 2026, σύμφωνα με το Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών, που εδρεύει στην Ουάσινγκτον.